www.antipsychiatry.org

Bestaat geestelijke ziekte?

Door meester Lawrence Stevens, advocaat

Alle diagnoses en behandelingen in de psychiatrie, en vooral in de biopsychiatrie, zijn gebaseerd op de stelling dat er zo iets bestaat als geestelijke ziekte of geestelijke aandoening of stoornis. Wat wordt bedoeld met 'ziekte' of 'aandoening' of 'stoornis'?

In zijn boek 'Is Alcoholism Hereditary?' (Is alcoholisme erfelijk?) bespreekt de psychiater Donald W. Goodwin de betekenis van het woord 'ziekte' en trekt de conclusie "Ziekte is iets waarvoor men naar een dokter gaat... Artsen worden geraadpleegd over alcoholisme en daarom is alcoholisme, volgens deze definitie, een ziekte." (Ballantine Books, 1988, p. 61). Als we deze definitie aanhouden, dan zouden ook de vraagstukken hoe we de economie kunnen verbeteren, of hoe om te gaan met een huwelijksconflict ziektes zijn indien we besloten hier een arts over te raadplegen. Het is duidelijk dat dit niet is wat er bedoeld wordt met het woord 'ziekte.' In zijn discussie over de betekenis van 'ziekte' geeft Dr. Goodwin toe dat er "een gelimiteerde betekenis van 'ziekte' is waarvoor er een biologische afwijking aanwezig moet zijn." (Ibid). In dit pamflet wil ik aantonen dat er geen biologische afwijkingen zijn die de zogenaamde geestelijke ziektes of geestelijke aandoeningen veroorzaken, en dat daarom geestelijke ziekte geen biologisch bestaan heeft. Wellicht meer belangrijk, overigens, zal ik aantonen dat geestelijke ziekte ook geen niet-biologisch bestaan heeft - behalve dat de term wordt gebruikt om afkeuring aan te geven aan een bepaald aspect van iemand z'n karakter.

Het idee van geestelijke ziekte als een biologisch iets is makkelijk tegen te spreken. In 1988 zeiden Seymour S. Kety, Professor Emeritus van Neurowetenschap in de Psychiatrie, en Steven Matthysse, hoogleraar psychobiologie, beiden van de Harvard Universiteit in de V.S., "een onbevooroordeeld lezen van de recente literatuur verschaft niet de gehoopte opheldering van de catecholamine (neurotransmitter) hypothese, noch wordt er overtuigend aangetoond dat er andere biologische verschillen zijn die eventueel een kenmerk zijn voor de hersenen van patienten met geestelijke ziektes." (The New Harvard Guide to Psychiatry, Harvard Univ. Press, p. 148). In 1992 verklaarde een team van deskundigen verzameld door het bureau van technische beoordeling van het congres van de V.S. dat 'er blijven veel vragen over de biologie van geestelijke ziektes. In feite heeft onderzoek alsnog voor geen een van deze ziektes specifieke biologisch oorzaken kunnen vast stellen. ... Geestelijke aandoeningen worden geclassificeerd op grond van symptomen omdat er als nog geen biologische aanwijzingen of laboratorium onderzoeken voor zijn." (The Biology of Mental disorders, U.S. Government Printing Office, 1992, pp. 13-14, 46-47). In zijn boek "The Essential Guide to Psychiatric Drugs (De essentiele gids van psychofarmaca) zei Professor van psychiatrie Jack M. Gorman van Columbia Universiteit "We weten eigenlijk niet wat de oorzaak is van welke psychiatrische ziekte dan ook" (St. Martin's Press, 1990, p. 316). In zijn boek The New Psychiatry (De nieuwe psychiatrie) zei een andere professor van psychiatrie, Jerrold S. Maxmen, ook van Columbia, "Het wordt op het algemeen niet herkend dat psychiaters de enige medische specialisten zijn die aandoeningen behandelen die per definitie geen definitief bekende oorzaken of geneeswijze hebben. ... Een diagnose zou de oorzaak van een geestelijk aandoening moeten aangeven, maar zoals verder besproken zal worden, gezien de etiologieen van de meeste geestelijke aandoeningen onbekend zijn, kunnen de huidige diagnostische systemen hun niet aangeven." (Mentor, 1985, pp. 19 & 36).

In zijn boek "Toxic Psychiatry" zei de psychiater Peter Breggin "er is niet aangetoond dat enige van de veel voorkomende psychologische of psychiatrische aandoeningen een genetisch of biologisch oorzaak hebben" (St. Martin's Press, 1991, p. 291).

Het wordt soms beweerd dat het "genezen" (stoppen) door psychofarmaca van het denken, de emoties, en het gedrag dat geestelijke ziekte genoemd wordt bewijst dat er biologisch oorzaken aanwezig zijn. Het is makkelijk dit argument weer te leggen: Stel iemand speelt de piano, en je vindt dat niet leuk. Stel je dwong of overtuigde hem een farmacum te gebruiken waardoor hij zo zwaar belemmerd zou worden in zijn algemene functioneren dat hij niet meer de piano kon spelen. Zou dit bewijzen dat zijn spelen van de piano veroorzaakt is door een biologisch afwijking dat genezen is door het farmacum? Zo onzinnig als dit argument is, wordt het vaak op geworpen. De meeste, zo niet alle psychofarmaca zijn neurotoxisch, veroorzaken een algemene belemmering van het neurologisch functioneren. Dus ze stoppen wel het afgekeurde gedrag en mogelijk schakelen ze iemand zijn hersensfuncties zodanig uit dat hij niet meer zich boos, ongelukkig, of 'gedeprimeerd' kan voelen. Maar om dat een "genezing" te noemen is absurd. Om hieruit de conclusie te trekken dat het farmacum een onderliggende biologisch afwijking die de oorzaak was van het afgekeurde gevoel of gedrag heeft genezen is eveneens absurd.

Wanneer zij geconfronteerd worden met het gebrek aan aanwijzingen voor hun geloof in geestelijke ziekte als een biologisch iets, zullen sommige verdedigers van de stelling beweren dat geestelijke ziekte kan bestaan en kan gedefinieerd worden als een "ziekte" zonder dat het veroorzaakt wordt door een biologische afwijking. Het idee van geestelijke ziekte als een niet-biologisch iets vereist een wat langere tegenspraak dan het biologische argument.

Men acht iemand als geestelijk ziek alleen wanneer zijn denken, emoties of gedrag anders is dan wat men aanvaardbaar vindt, dus wanneer er anderen (of de zogenaamde patient zelf) iets van hem niet aan staat. Een manier om de absurdheid aan te tonen van iets geestelijke ziekte te noemen niet omdat het een biologisch iets is maar alleen omdat het ons niet aan staat of dat wij het afkeuren, is om te kijken hoe opvattingen verschillen in verschillende culturen, en hoe onze opvattingen veranderen met de tijd.

In zijn boek "The Psychology of Self-Esteem" (De psychologie van eigenwaarde) schreef de wetenschapper psychologie Nathaniel Branden "Een van de hoofddoelen van de psychologische wetenschap is definities te verschaffen van geestelijke gezondheid en geestelijke ziekte. ... Maar er is geen algemeen consensus onder psychologen en psychiaters over de aard van geestelijke gezondheid of geestelijke ziekte -- geen algemeen geaccepteerde definities, geen basis standaard op grond waarvan de ene psychologische staat kan onderscheiden worden van de ander. Veel schrijvers verklaren dat er geen objectieve definities en standaarden kunnen opgesteld worden -- dat een algemeen, universeel toepasbaar concept van geestelijke gezondheid niet mogelijk is. Zij geven toe dat, gezien gedrag dat in de ene cultuur beschouwd wordt als gezond of normaal in een andere cultuur beschouwd kan worden als afwijkend of neurotisch, alle criteria een kwestie zijn van 'culturele vooroordelen'. De theoretici die deze opvatting aan hangen beweren meestal dat het meest dichtbij dat iemand bij een definitie van geestelijke gezondheid kan komen is: het conformeren met culturele normen. Dus, zij verklaren dat iemand geestelijk gezond is in zo ver als hij 'goed aangepast' is aan zijn cultuur. ... De vraag die een dergelijke stelling op roept is: Wat gebeurt er wanneer de normen en waarden van een bepaald cultuur onredelijk zijn? Kan geestelijke gezondheid inhouden dat men goed aangepast is aan het onredelijke? Hoe zit dat dan, b.v., met Nazi Duitsland? Is een vrolijke dienaar van de Nazi staat -- die zich rustig en gelukkig voelt in zijn maatschappelijk omgeving -- een voorbeeld van geestelijke gezondheid?" (Bantam Books, 1969, pp. 95-96) Dr. Branden doet hier diverse dingen. Ten eerste, hij verwart moraliteit met redelijkheid, in dat hij suggereert dat respect voor mensenrechten redelijk is terwijl het in feite een kwestie van moraliteit is. Dr. Branden is blijkbaar zo psychologisch en emotioneel in zijn eigen waarden gesloten en er door verblind dat hij het verschil niet kan herkennen. Ten tweede, Dr. Branden verklaart een deel van zijn waarden. Onder deze waarden zijn: Respect voor mensenrechten is goed; Overtreding van mensenrechten (zoals bij nazisme) is slecht. En hij zegt: Het overtreden van deze waarden is "niet redelijk" oftewel geestelijke ziekte. Alhoewel de gene die het beroep beoefenen het niet toe geven en er vaak niet van bewust zijn, psychiatrie en "klinische" psychologie gaan in hun aard over waarden -- waarden die verborgen liggen onder een dun laagje van jargon dat het doet lijken of ze niet gaan over het propageren van waarden maar over "gezondheid." Het antwoord op de vraag die Dr. Branden stelt is: Iemand die in Nazi Duitsland woonde en er goed-aangepast was, was wel "geestelijk gezond" volgens de waarden van zijn eigen maatschappij. Volgens de waarden van een maatschappij die de mensenrechten respecteert was hij zo ziek (metaforisch gesproken) als de rest van zijn cultuur. Overigens zegt iemand zoals ikzelf dat zo iemand moreel "ziek" is, en herkent dat het woord "ziek" hier niet letterlijk maar metaforisch wordt gebruikt. Voor iemand zoals Dr. Branden die gelooft in de mythe van geestelijke ziekte, is zo iemand letterlijk ziek, en heeft een arts nodig. Het verschil is dat iemand zoals ikzelf zijn waarden herkent voor wat zij zijn: moraliteit. Gewoonlijk heeft de gene die gelooft in geestelijke ziekte, zoals Dr. Branden, de zelfde waarden als ik, maar verwart ze met gezondheid.

Een van de meest schrijnende voorbeelden is homosexualiteit, dat officieel gedefinieerd werd als een geestelijke ziekte door de American Psychiatric Association (Vereniging van Psychiaters in de V.S.) tot 1973 maar sinds dien niet. Homosexualiteit werd als geestelijke ziekte gedefinieerd op bladzijde 44 van hun standaard naslagwerk (dat over de hele wereld als diagnostisch handvest geldt), het DSM-II, (tweede editie) gepubliceerd in 1968. In dat boek wordt "homosexualiteit" aangegeven als "een van de sexuele afwijkingen" op pagina 44. In 1973 werd in de American Psychiatric Association bij stemming gekozen om homosexualiteit te verwijderen van de officiele diagnostische categorieen van geestelijke ziekte. (Zie "An Instant Cure" [een plotselinge genezing], Time Magazine, 1 april 1974, pagina 45). Dus, wanneer de derde editie van dit boek werd uitgegeven in 1980 stond er in "homosexualiteit op zichzelf wordt niet beschouwd als een geestelijke aandoening." (p. 282). De 1987 editie van "The Merck Manual of Diagnosis and Therapy (Het Merck handboek van diagnose en therapie) zegt: "De American Psychiatric Association beschouwt homosexualiteit niet meer als een psychiatrische ziekte." (p. 1495). Als geestelijke ziekte echt een ziekte was in de zelfde zin dat lichamelijke ziektes ziektes zijn, dan zou het idee om homosexualiteit of wat dan anders ook weg te laten uit de categorieen van ziekte door middel van een verkiezing net zo absurd zijn als dat een groep huisartsen kiest om kanker of de mazelen uit te sluiten van het concept van ziekte. Maar geestelijk ziekte is niet "een ziekte zoals iedere andere ziekte." In tegenstelling tot lichamelijke ziekte, waar men met lichamelijke feiten om gaat, is geestelijke ziekte geheel een kwestie van waarden, van goed en slecht, van passend versus ongepast. Ooit leek homosexualiteit zo iets vreemd en moeilijk te begrijpen dat het nodig was het idee van geestelijke ziekte op te roepen om het uit te leggen. Na dat homosexuelen zich opvallend genoeg hebben op gesteld en hun "kracht in getallen" lieten merken, en ten minste een klein deel maatschappelijke acceptatie op eiste, was het niet meer nodig en leek het niet meer gepast homosexualiteit uit te leggen als een ziekte.

Een voorbeeld van cultuurgebonden waarden is zelfmoord. In veel landen, o.a. de V.S. en Groot Brittannie (en Nederland), wordt iemand die zelfmoord pleegt, of het probeert, of er over denkt, beschouwt als ernstig ziek. Maar, dit is in de menselijke geschiedenis niet altijd het geval geweest, noch is het heden zo in alle culturen van de wereld. In zijn boek "Why Suicide?" (Waarom zelfmoord?) wijst psycholoog Eustace Chesser er op dat "Noch in Hindoeisme noch in Boeddhisme zijn er geaarde bezwaren tegen zelfmoord, en in sommige vormen van Boeddhisme wordt geloofd dat zelfverbranding bijzondere deugd heeft." Hij wijst er ook op dat "De Celten achtten het wachten op ouderdom en zwakheid ongewenst. Zij geloofde dat de genen die zelfmoord pleegden voor dat hun kracht afzwakte naar de hemel gingen, en de genen die stierven aan ziekte of seniel werden naar de hel gingen - een interessante tegenstelling tot het Christelijke geloof." (Arrow Books Ltd., London, England, 1968, p. 121-122). In zijn boek "Fighting Depression" (Depressie bestrijden) wijst de psychiater Harvey M. Ross er op dat "In sommige culturen wordt het van een vrouw verwacht zich op de brandstapel van haar overleden man te storten." (Larchmont Books, 1975, p. 20). Waarschijnlijk de meest bekende maatschappij waar zelfmoord aanvaardbaar is is Japan. Liever dan zelfmoord, of "hara-kiri" zoals de Japanners het noemen, te beschouwen als bijna altijd veroorzaakt door geestelijke ziekte, beschouwen de Japanners het in sommige gevallen als het normale, maatschappelijk aanvaardbare om te doen, zoals wanneer men beschaamd wordt of is vernederd door een of ander mislukking. Een ander voorbeeld waar zelfmoord werd beschouwd als normaal en niet "gek" in Japanse ogen zijn de kamikaze piloten die Japan in zette tegen de V.S. zeemacht tijdens de tweede wereld oorlog. Ze kregen genoeg brandstof mee voor een een-richting reis, een zelfmoord missie, naar waar de aanvallende V.S. troepen werden gesignaleerd en ramde met opzet hun vliegtuigen in de schepen van de vijand. Er is nog nooit een amerikaanse kamikaze piloot geweest, in ieder geval niet officieel door de V.S. regering uit gezonden. De rede hiervoor zijn de verschillende houdingen tegenover zelfmoord in Japan en de V.S. Zou zelfmoord alleen gepleegd kunnen worden door mensen met een geestelijke ziekte in de V.S. en tegelijkertijd door normale mensen in Japan? Of wordt bij het aanvaarden van zelfmoord in Japan abusievelijk of hardnekkig over het hoofd gezien dat psychologische afwijkingen aanwezig moeten zijn bij iemand die een eind maakt aan zijn of haar eigen leven? Waren de kamikaze piloten geestelijk ziek, of hadden zij en de maatschappij waaruit zij kwamen gewoon andere waarden dan wij? Worden niet zelfs in de V.S. (en Nederland) vrijwel zelfmoordachtige daden gepleegd ten goede van medesoldaten of ten goede van het vaderland tijdens oorlog beschouwd als een heldendaad liever dan gekheid? Waarom vinden we dergelijke mensen helden en niet gekken? Het lijkt dat we mensen alleen beoordelen (of "diagnoseren") als gek of geestelijk gestoord wanneer ze hun eigen leven beeindigen voor egoistische redenen, (zo van, "ik kan het niet meer aan") en niet wanneer ze dat doen ten goede van anderen. Het echte vraagstuk lijkt niet zelfmoord te zijn maar egoisme.

Wat deze voorbeelden aantonen is dat "geestelijke ziekte" eenvoudig een afwijking is van wat mensen willen of verwachten in een bepaalde maatschappij. "Geestelijke ziekte" is welk aspect dan ook in het menselijke karakter dat afgekeurd wordt door de gene die het omschrijft.

De situatie werd toepasselijk omschreven in een artikel in de November 1986 uitgave van het tijdschrift "Omni": "Aandoeningen komen en gaan. Zelfs het concept van neurose van Sigmund Freud werd laten vallen in het originele DSM-III (1980). En in 1973 stemde de ledenraad van de APA (American Psychiatric Association) om bijna alle verwijzingen naar homosexualiteit als een aandoening te wissen. Voor de verkiezing, werd homofiel zijn beschouwd als een psychiatrisch probleem. Na de verkiezing werd het probleem verwezen naar de zolder van de psychiatrie. 'Het is een kwestie van mode,' zegt Dr. John Spiegel van Brandeis Universiteit, die president was van de APA in 1973 toen het debat over homosexualiteit op laaide. 'En modes veranderen steeds.'" (p. 30).

Wat is mis met deze benadering van mensen te omschrijven als een psychiatrische "ziekte" hebbende alleen omdat zij niet over een stemmen met de visie van een gemeende diagnosticus of van andere mensen over hoe een mens zou moeten zijn in kleding, gedrag, denken of mening? Wanneer het neer komt op het overtreden van de rechten van anderen, moet nonconformisme met maatschappelijke normen of waarden beperkt worden of gestopt met diverse middelen, bijvoorbeeld wetten tegen criminaliteit. Maar om die nonconformisme of afgekeurd gedrag een "ziekte" te noemen of om aan te nemen dat het veroorzaakt wordt door een ziekte alleen omdat het onaanvaardbaar is volgens de huidig heersende waarden is niet redelijk. De rede dat we dit doen, is dat we niet de echte rede weten voor gedachten, emoties of gedrag waar we niet van houden. Wanneer we de echte redenen niet begrijpen, creëren we mythen om een uitleg te verschaffen. In vroegere eeuwen gebruikte men mythen over boze geesten of bezetting door demonen om onaanvaardbaar denken of gedrag uit te leggen. Vandaag de dag geloven de meesten van ons in plaats daar van in de mythe van geestelijke ziekte. Het geloof in mythologische ideeen geeft een illusie van begrip, en het is prettiger in een mythe te geloven dan te herkennen dat we het niet weten.

Het afgekeurde denken, emoties en gedrag bestempelen als geestelijke ziekte zou misschien te vergeven zijn als de mythe van geestelijk ziekte nut zou hebben, maar dat heeft het niet. Eerder dan ons te helpen om gaan met hulpbehoevende mensen of mensen die overlast veroorzaken, lijdt de mythe van geestelijke ziekte ons af van de echte problemen die aangepakt moeten worden. De nonconformisme, misdrag en emotionele reacties die we geestelijke ziekte noemen worden niet veroorzaakt door "storingen in de chemische huishouding" of andere biologische problemen, maar zijn het resultaat van moeilijkheden die sommige mensen hebben met het voldaan krijgen aan hun behoeften, en het gedrag dat sommige mensen hebben geleerd tijdens hun leven. De oplossing is mensen leren hoe ze kunnen bewerkstelligen dat er aan hun behoeften voldaan wordt, hoe zich te gedragen, en het gebruiken van welke krachten dan ook die nodig zijn om mensen te dwingen de rechten van anderen te respecteren. Dit is de verantwoordelijkheid van onderwijs en justitie, niet van medicijnen en therapie.

De auteur, Lawrence Stevens, is een advocaat die in zijn praktijk veel psychiatrische "patienten" heeft vertegenwoordigd. Hij heeft een serie pamfletten gepubliceerd over diverse aspecten van de psychiatrie, inclusief psychofarmaca, electroschok en psychotherapie. Op zijn pamfletten zijn geen auteurs' rechten van toepassing. U wordt uitgenodigd kopieen te maken om uit te delen aan die gene waarvan u denkt dat zij er baat bij zullen hebben.

Vertaald uit het engels

[ Main Page ]